Toplumsal medya kullanımı yaşa ve emele nazaran günlük 30 ila 120 dakikayı geçmemeli

Uzmanlar, toplumsal medyada geçirilen müddetin bireyin yaşı ve kullanım gayesine nazaran 30 ila 120 dakikayı aşmaması gerektiğini belirterek, çocuklar ve gençlerde ruhsal, fizikî ve toplumsal gelişimi olumsuz etkileyebilecek çok kullanıma karşı ikazlarda bulundu.

We Are Social ve Meltwater tarafından hazırlanan Dijital 2025 Türkiye Raporu’na nazaran, Türkiye’de 77,3 milyon etkin internet kullanıcısı bulunuyor. Bu, nüfusun yüzde 88,3’üne karşılık gelirken, bu durum Türkiye’de her 10 şahıstan 9’unun internete bağlı olduğunu gösteriyor.

Sosyal medya kullanıcı sayısı 2025 prestijiyle 58,5 milyona ulaşırken, bu, ülke nüfusunun yüzde 66,7’sini oluşturuyor. Yani her 3 bireyden 2’si toplumsal medya platformlarında faal.

Kullanıcıların yüzde 46,6’sını bayanlar, yüzde 53,4’ünü ise erkekler oluşturuyor. Kullanıcılar, günlük ortalama 7 saat 13 dakikayı internette, her gün ortalama 2 saat 43 dakikayı ise toplumsal medyada geçiriyor. 18 yaş üzeri toplumsal medya kullanıcı sayısı 55,9 milyonken, bu, 18 yaş üzeri nüfusun yüzde 85,5’inin toplumsal medya kullandığını gösteriyor.

Uzmanlar, Türkiye’de ve dünyada toplumsal medya kullanımı, bunun ruhsal tesirleri ve günlük mühletin ne kadarla hudutlu tutulması gerektiğine ait AA muhabirine değerlendirmede bulundu.

“Sürekli kaydırma yaparak birtakım içeriklere maruz kalmak, çocuklar ve gençler açısından sakıncalı”

Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Gül Esra Atalay, dünyayla karşılaştırıldığında Türkiye’de toplumsal medya kullanım oranlarının yüksek ve müddetlerinin de daha uzun olduğunu, bunun sebebinin genç nüfusun fazlalığı ve taşınabilir aygıt kullanımının yaygınlığı olduğunu belirtti.

Sosyal medyanın cümbüş, bağlantı, ilişki kurma, toplumsal ilgiler, görünür olma, haber ya da bilgi alma üzere farklı kullanım alanları olduğuna işaret eden Atalay, Türkiye’de görünür olmak ve izlenmek isteyen kullanıcıların Instagram’a yöneldiğini, yeniden gençler ortasında TikTok kullanımının da süratle arttığını vurguladı.

Atalay, içinde yaşanılan dünyayı, toplumsal hayatı bilme, haberdar olma ve alakalar kurma açısından kullanıldığında toplumsal medyanın yararlı yanları olduğundan bahsetti. Toplumsal medyanın çok uzun saatler kullanıldığında ziyanlı yanlarının ortaya çıktığını aktaran Atalay, kişinin bilişsel yükünü artırdığını, çok fazla enformasyona, bildirime maruz bıraktığını, dikkat dağınıklığı ve zihinsel yorgunluk yarattığını, bunun hem yetişkinler hem de çocuklar için geçerli olduğunu kaydetti.

Prof. Dr. Atalay, rutin şekilde daima toplumsal medyada vakit geçirmenin, rastgele bir bilgi aramıyorken de burada daima kaydırma yaparak birtakım içeriklere maruz kalmanın, çocuklar ve gençler açısından bilhassa uzun saatler olduğu vakit sakıncalar barındırdığını lisana getirdi.

Çocukların okula, fizikî omurdaki oyunlara daha fazla vakit ayırması gerekirken toplumsal medyada vakit geçirdiğini gördüklerini söz eden Atalay, “Her şeyden evvel fizikî olarak da bunun ziyanları var zira bu hareketsizlik demek. Göz ve vücudun farklı yapılarına da ziyan veriyor.” dedi.

Çocuğun toplumsal medyada daima birtakım uyaranlara maruz kaldığına, beğenilerle ve farklı yorumlarla kendi kimliğini oluşturduğuna dikkati çeken Atalay, “Sürekli toplumsal medyadan dönüş aldığında, kendi kimliğini oluştururken kaynak daima toplumsal medya olduğunda kimlik gelişimi de bundan olumsuz etkilenebiliyor. Dışarıdan gelebilecek yorumlar onlar için sahiden çok kıymetli. Olumsuz yorumlar çok makûs sonuçlar doğurabiliyor ya da olumlu da olsa daima olarak aslında daha fazlasını istemeye başlıyor. Bunu mümkün kılmak için daima toplumsal medyada paylaşım yapmak, daha farklı bir şey yapmak, daha görünür olmak için uğraşmaya başladığında aslında günlük hayatındaki motivasyon büsbütün buna kayıyor.” değerlendirmesini yaptı.

“13 yaş altı toplumsal medya hesabı açmamalı ve toplumsal medya kullanımı çok hudutlu olmalı”

Atalay, “Sosyal medya günde kaç saat kullanılmalı?” sorusunun tek bir yanıtı olmadığını, şahsa, yaşa ve neyle meşgul olduğuna nazaran bunun değişebildiğini belirterek, “Sosyal medya, profesyonel gayeler için de kullanılıyor ve bu durumda ister istemez şahıslar çok daha uzun müddetlerini geçirebiliyorlar. Ama çocuklar açısından belli bir yaştan evvel toplumsal medya kullanımı aslında mutlaka önermiyoruz. Toplumsal medya platformlarının da en az kullanıcı yaşı 13’ten başlıyor. Farklı ülkelerde 16’lara ve farklı yaşlara da gidebiliyor. Hasebiyle aslında 13 yaş altı toplumsal medya hesabı açmamalı ve toplumsal medya kullanımı çok hudutlu olmalı.” halinde konuştu.

Ancak realitede durumun bu türlü olmadığını, çocukların öbür isimlerle ya da yaşlarını farklı göstererek toplumsal medya mecralarında var olduklarını aktaran Atalay, şunları kaydetti:

“Dolayısıyla burada ebeveynlerin çok kıymetli rolü var; çocuğu denetim etmek ve toplumsal medyayla bağlantısını sonlandırmak. ‘Ne kadar olmalı?’ diye soracak olursanız, bir saati geçmemeli katiyen. Bir saati geçen müddetlerde toplumsal medyada olması, çocuk için çeşitli sakıncalar barındırabilir. Daha büyüklerde, ergenlerde ya da yetişkinlere baktığımız vakit da aslında 2 saat diyebiliriz. Çeşitli kaynaklar bunu, yaklaşık 2 saati, bir hudut olarak belirtebiliyor. Natürel ki kesin bir şey söylemek mümkün değil ancak 2 saati aşan toplumsal medya kullanımı, sıradan kullanıcı için problematik kullanım olarak belirlenebilir.”

Prof. Dr. Atalay, sosyal medya mecralarının ticari yapılar olduğunu, kullanıcıların çeşitli algoritmalarla burada tutulmaya çalışıldığının farkında olunması gerektiğini vurguladı.

“Sosyal medyada filtreleme sistemini uygulamak çok önemli”

Uzman Klinik Psikolog Özgenur Taşkın, sosyal medyada geçirilen vaktin çok değerli olduğunu, buna birtakım kısıtlılıklar uygulayarak bu mecraların faydalı hale getirilebileceğini söyledi.

Sosyal medyanın niye kullanıldığının kıymetine işaret eden Taşkın, şunları lisana getirdi:

“Filtreleme sistemi çok değerli. Filtreleme sistemi olmayan bir durum bizi belirsizliğe sokar. Toplumsal medyayı öylesine vakit geçirmek için mi kullanıyoruz? Bilhassa gençlerde ve ergenlerde bunu çok görüyoruz. Gençler ve ergenler toplumsal medyayı yalnızca vakit geçirmek, orada ekran kaydırmak için kullanabiliyor. Ülkemizin beyni dediğimiz gençler, ergenler, çocuklar, ne yazık ki toplumsal medyada çok pahalı vakitlerini boş yere harcamış oluyor. Burada değerli olan faktör aslında toplumsal medya bilinçlenmesi. Toplumsal medyayı hayatımıza bu kadar aldıysak, bunu nasıl kullanabilirizi de bilmemiz lazım.”

Sosyal medyayı yeterli kullanabilmenin psikolojiyi yeterli etkilediğine, yalnızca vakit kaybı olarak kullanmanın, trendleri takip etmenin ve alışveriş kaynaklı kullanmanın psikolojiye büyük hasar verdiğine dikkati çeken Taşkın, burada çocukların aileleri tarafından bilinçlendirilmesinin değerli olduğunu belirtti.

Taşkın, kişilik yapısı oluşumu devam eden ergen ve gençlerde toplumsal medyanın bilinçsiz kullanımının depresyon, anksiyete ve vücut algı bozuklukları üzere aksiliklere neden olabileceğini vurguladı.

“Türkiye’de toplumsal medya kullanımı ortalama günlük 3 saat olarak belirlenmiş”

Dünya genelinde toplumsal medya kullanımının fazla olduğunu, Türkiye’nin de sıralamanın en başlarında yer aldığını tabir eden Taşkın, şöyle devam etti:

“Sosyal medya kullanımının mühleti sınırlanmalıdır. Sınırsız olan bir şeyden randıman almamız imkansızdır. Hudutlu ve yapılandırılmış olmalıdır. Türkiye’de toplumsal medya kullanımı ortalama günlük 3 saat olarak belirlenmiş. 24 saatimizin 3 saatini toplumsal medyaya ayırmak çok önemli sayıdır. Aslında uyku saati olarak 6-8 saat aralığı diyoruz. Çalışma saatleri 8-10 saat aralığında. 3 saat de toplumsal medyaya ayırdığımızda kendimize, spor yapmaya, eşimize, dostumuza, toplumsallaşmaya, öz bakımımızı ayıracağımız vakti toplumsal medyaya ayırmış oluyoruz. Bunun bize fayda sağlama ihtimali çok düşük oluyor. O yüzden burada sonlandırmak çok değerli. Öncelikle toplumsal medyayı niye kullandığımıza bakmalıyız. Şayet iş için kullanıyorsak bu çok başka ancak yalnızca gezinmek, baş dağıtmak için kullanıyorsak ortalama yarım saat toplumsal medya kullanımı kâfi olacaktır, bunun üstüne çıkmamak gerekir. Bununla ilgili de toplumsal medya platformlarında telefona ikaz veren çeşitli uygulamalar var. Bunları kullanmak yararlı olabilir.”

Taşkın, günde 3 saat toplumsal medya kullanımının bağımlılık boyutu olduğunu belirterek, sınırlama yapılmadığı sürece bunun önemli boyutlara ulaşabileceğini söyledi.

Dijital detoks, toplumsal medya kullanımına orta vermek üzere uygulamaların da yararlı olduğunu lisana getiren Taşkın, uykusuz, yeme içmeden geri kalacak kadar toplumsal medya kullanan ya da gelen bildirimler şahısta dert oluşturuyorsa bunun toplumsal medya bağımlılığı konusunda ikaz verdiğini, bu durumda psikoterapistten ya da psikiyatristten takviye alınması gerektiğini kelamlarına ekledi.

About The Author

admin

See author's posts