TCMB Başkanı Karahan: “Büyük bir kesinti ile karşılaştığımızda bir saat içinde operasyonları yine başlatma kapasitesine sahibiz”

Türkiye Bankalar Birliği tarafından, bölgesel iş birliğinin güçlendirilmesi ve sektörel kapasitenin geliştirilmesi hedefiyle, İstanbul Finans Merkezi Ziraat Bankası Genel Müdürlük Oditoryumu’nda “Ödeme Sistemleri Zirvesi” düzenlendi. Programda konuşan Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan, “Merkez bankası olarak kendi içimizde büyük bir kesinti ile karşılaştığımızda ise birçok durumda bir saat içinde operasyonları tekrar başlatma kapasitesine sahibiz” dedi.

Türkiye Bankalar Birliği tarafından İstanbul Finans Merkezi Ziraat Bankası Genel Müdürlük Oditoryumu’nda düzenlenen program kapsamında, Türkiye’nin ödeme sistemleri alanındaki gelişimi, milletlerarası eğilimler, güvenlik uygulamaları, dijital para çalışmaları ve bölgesel iş birlikleri üzere başlıklar ele alınırken, yurt içinden ve yurt dışından iştirak sağlayan uzman isimler tarafından da çeşitli oturumlarda görüşler paylaşıldı. Tepenin açılış konuşmaları ise Türkiye Bankalar Birliği İdare Konseyi Lideri Alpaslan Çakar ve Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan tarafından yapıldı.

“Alışveriş harcamalarında e-ticaretin hissesi yüzde 30’un üzerinde”

Türkiye Bankalar Birliği İdare Konseyi Lideri Alpaslan Çakar, “Son periyotta; internet bankacılığı, taşınabilir ödemeler, temassız teknolojiler ve kripto varlıklar üzere yenilikçi tahliller, ödeme alışkanlıklarımızı ve beklentilerimizi yine şekillendirmektedir. Bu dönüşümün en kıymetli etkenlerinden bir tanesi, finansal teknoloji (FinTech) şirketlerinin yükselişidir. FinTech’ler, klâsik finans kuruluşları ile birlikte kullanıcı odaklı, süratli ve maliyet açısından daha avantajlı tahliller sunmaktadır. Blokzincir teknolojisi, yapay zeka ve büyük data analitiği üzere yenilikçi teknolojiler de ödeme sistemlerinin geleceğini etkileyen kritik alanlardır. Türkiye olarak, ödeme sistemlerinin ehemmiyetinin farkındayız ve bu alandaki gelişmeleri yakından takip ediyoruz. Ülkemiz; genç ve dinamik nüfusu, gelişmiş teknoloji altyapısı, yaygın üretim ve yatırım ağı, inovasyona açık yaklaşımıyla ödeme sistemleri alanında kıymetli bir potansiyele sahiptir. Bankacılık kesimimiz, teknolojiye yaptığı yatırımlar ve sunduğu yenilikçi eser ve hizmetlerle ödeme sistemleri alanında değerli bir paydaş pozisyonundadır. Dijital tahliller ile ödeme sistemlerini muvaffakiyetle entegre eden finansal kuruluşlarımız, en âlâ müşteri tecrübesini sağlama konusunda dünyaya örnek teşkil edecek düzeydedir. Dijital cüzdanlar, gömülü finans tahlilleri, servis bankacılığı uygulamaları ve platformlar, ödemeleri en sürtünmesiz düzeye taşımaktadır. Öte yandan, ülkemizde toplam alışveriş harcamaları içerisinde e-ticaretin hissesi 2025 yılı itibariyle yüzde 30’un üzerine çıkmıştır” dedi.

“Son yıllarda taşınabilir ödemeler, temassız ödemeler ve anlık ödeme sistemleri ivme kazanmıştır” diyen Çakar, “Bankalarımızın yanı sıra lisanslı ödeme kuruluşlarının da bölüme girmesiyle rekabet artmış ve kullanıcıların tercihlerine uygun, çeşitli ve makul maliyetli ödeme seçenekleri sunulmuştur. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından hayata geçirilen FAST (Fonların Anlık ve Daima Transferi) sistemi, ödeme sistemlerimizde kıymetli bir dönüm noktası olmuştur. FAST, 7/24 anlık para transferi imkanı sunarak hem bireylerin hem de işletmelerin finansal süreçlerini büyük ölçüde kolaylaştırmıştır. FAST sisteminin tamamlayıcısı olan Kolay Adresleme Sistemi (KOLAS), kullanıcıların IBAN’larını kolay hatırlanabilen bilgilerle eşleştirerek para transferlerini daha süratli ve pratik hale getirmiştir. Merkez Bankası uyumunda geliştirilen TR Karekod uygulaması, tüm ödeme sistemlerine entegre edilebilen, ulusal bir karekod altyapısı sunmaktadır. Karekodlu ödemelerdeki artış, sistemin aktifliğini gözler önüne sermektedir. Açık bankacılık uygulamaları ve API entegrasyonları da yaygınlaşmaktadır. Bu gelişmeler, farklı finansal hizmet sağlayıcılarının iş birliğini teşvik ederek yenilikçi ve kullanıcı odaklı tahlillerin ortaya çıkmasını sağlamaktadır. Merkez Bankamızın öncülüğünde TROY üzere yerli ve ulusal ödeme sistemlerinin faal kullanılması için kıymetli adımlar atılmaktadır.” sözlerini kullandı. Çakar, “Ödeme sistemlerinin geleceği; teknolojik inovasyonlar, değişen tüketici beklentileri, düzenleyici çerçeveler ve rekabet tarafından şekillenecektir. Önümüzdeki periyotta; nakit kullanımının azalmaya devam etmesi ve dijital ödeme yollarının yaygınlaşması beklenmektedir. FAST üzere sistemlerin global ölçekte de yaygınlaşması öngörülmektedir. Akıllı telefonların ve taşınabilir uygulamaların ödeme süreçlerindeki rolü artacaktır. Yüz tanıma, parmak izi üzere biyometrik teknolojiler ödeme süreçlerinde daha yaygın hale gelecektir. Data paylaşımı ve API entegrasyonları yaygınlaşacaktır. Dijital paraların kullanımı yaygınlaşacaktır. İnançlı ödeme altyapılarının oluşturulması daha da kritik hale gelecektir” halinde konuştu.

“Ödeme sistemleri, finansal istikrarın temel direkleridir”

Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan, “Ödeme sistemleri sırf teknik bir altyapıdan ibaret değildir. Onlar, finansal istikrarın temel direkleridir. Büyük dengeli süreçleri kolaylaştırmak ya da küçük işletmelerin ödeme almasını sağlamak üzere misyonlarda, güvenilirlik hayati ehemmiyet taşır. Birkaç dakikalık bir kesinti bile finansal kayıplara yol açabilir, kamu itimadını sarsabilir ve önemli durumlarda sistemik krizlere neden olabilir. Bununla birlikte, ödeme sistemleri uzun müddet merkez bankaları için sıkıcı bir mevzu olarak görülmüştür. Geçtiğimiz on yılın büyük kısmında tartışmaların ön saflarında yer almamışlardır. Ekseriyetle lakin bir sorun çıktığında dikkat çekerlerdi. Lakin ödeme sistemleri başarısız olduğunda, tüm ekonomi krize girebilir. Artık bu durum değişti. Günümüzde, daha evvel sessizce art planda kalan ödeme sistemleri, sahnenin merkezine yerleşmiş durumda. Süratli ödeme sistemlerinin yükselişi, finansal teknoloji (fintech) yenilikleri, merkez bankası dijital paraları (CBDC’ler) ve gibisi gelişmelerle birlikte, ödemeler finans dalının en dinamik ve süratle dönüşen alanlarından biri haline geldi. Türkiye, bu dönüşümün önde gelen örneklerinden biridir” dedi.

“Ekosistemimiz; bankaları, fintech şirketlerini, ödeme ve elektronik para kuruluşlarını, altyapı sağlayıcılarını ve düzenleyici kurumları bir ortaya getirmektedir” halinde konuşan Karahan, “Bu çok paydaşlı yapı, inovasyonu ve rekabeti destekleyerek dalın verimli işlemesini ve tüm paydaşlara hizmet etmesini sağlamaktadır. Sonuç olarak, sonuncu kullanıcı tecrübesi büyük ölçüde değişti. E-ticaretin büyümesinden temassız kartların, QR kodlarının, NFC teknolojisinin ve dijital cüzdanların yaygın olarak benimsenmesine kadar pek çok alanda dönüşüm yaşandı. Bu yenilikler ne kadar etkileyici olursa olsun, beraberinde yeni riskler ve kırılganlıklar da getiriyor. Pekala, bu sistemler başarısız olduğunda ne olur? Tesirleri anında ve geniş kapsamlı olur. Perakende alanında, POS terminalleri ya da yönlendirme sistemlerinde yaşanan bir arıza günlük süreçleri durma noktasına getirebilir. E-ticarette, ödeme aksaklıkları gelir kaybına ve müşteri inancının sarsılmasına yol açar. Bireyler açısından bakıldığında, bu tıp bir arıza fonlara erişimi engelleyebilir. Merkez bankaları ve finansal kurumlar içinse, bu cins bir başarısızlık bankalar ortası mutabakatları ve temel para siyaseti süreçlerini sekteye uğratabilir. Toptan piyasalarda ise süreçlerin vaktinde tamamlanması hayati kıymete sahiptir. Rastgele bir aksama bilhassa küçük işletmeler için likidite sıkışıklığına neden olabilir. Bu riskleri sadece kendi sistemlerimiz için değil, kontrolümüz altındaki kuruluşların işlettiği sistemler için de ciddiyetle ele alıyoruz” sözlerini kullandı.

“Büyük bir kesinti ile karşılaştığımızda bir saat içinde operasyonları tekrar başlatma kapasitesine sahibiz”

Sıkı kontrol düzenekleriyle net teknik ve operasyonel standartların uygulanmasını sağladıklarını kaydeden Karahan, “İş sürekliliği planlarının bir modülü olarak, her sistem bileşeninin kritikliğini pahalandıran ve buna uygun düzgünleştirme prosedürleri belirleyen detaylı bilgi sistemleri sürekliliği planlarını yürütüyoruz. Bu planlar sistemli olarak test edilmekte ve coğrafik olarak dağıtılmış bilgi merkezleri ile ikincil operasyonel alanlar tarafından desteklenmektedir. Birebir derecede kıymetli olarak, kurumsal dayanıklılığı insan kaynakları planlaması, işçinin çapraz eğitimi, kritik roller için yedek atamaları ve tek nokta arızalarının önlenmesi yoluyla güçlendiriyoruz. Bir bankanın ödeme sistemlerimize erişiminde kendine mahsus bir sorun yaşaması durumunda, süreçleri onun ismine gerçekleştirebilmekteyiz. Merkez bankası olarak kendi içimizde büyük bir kesinti ile karşılaştığımızda ise birden fazla durumda bir saat içinde operasyonları yine başlatma kapasitesine sahibiz. Düzenleyici tarafta ise, ilgili kurumlar ve sistem işletmecilerinden şimdiki ve test edilmiş iş sürekliliği, siber güvenlik ve risk idaresi çerçevelerini sürdürmelerini talep ediyoruz. Kontroller ve tertipli raporlar aracılığıyla, bu kuruluşların zayıf noktaları tespit edebilmesini, olaylara müdahale edebilmesini ve süratlice toparlanabilmesini sağlıyoruz” dedi. – İSTANBUL

About The Author

admin

See author's posts