İklim Kanunu Teklifi TBMM Genel Şurasında

TBMM Genel Kurulunda, İklim Kanunu Teklifi’nin 5 unsuru daha kabul edildi.

Genel Şurada kabul edilen hususlara nazaran, teklifle, kurum ve kuruluşlarca hazırlanan plan, program, strateji, aksiyon planı ve sair siyaset evraklarında, yeşil büyüme vizyonu ve net sıfır emisyon amacı kapsamında iklim değişikliği ile çabaya yönelik İklim Değişikliği Başkanlığı tarafından yayımlanan strateji ve hareket planları ile belirlenen temeller dikkate alınacak.

İklim değişikliği strateji ve aksiyon planları, sera gazı emisyonlarının azaltımı ve iklim değişikliğine ahenk faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi hedefiyle İklim Değişikliği Başkanlığı uyumunda, ilgili kurum ve kuruluşların işbirliğiyle dönemsel olarak ulusal ölçekte hazırlanacak, uygulanacak, uygulaması izlenecek, pahalandırılacak ve gerektiğinde ulusal yahut bölgesel ölçekte güncellenecek.

İlin kaidelerine uygun olarak strateji, aksiyon ve uygulama alanlarını belirlemek ve bunların uygulanmasını sağlamak üzere her vilayette vali başkanlığında, ilgili kurum ve kuruluşların varsa vilayet yahut bölge teşkilat temsilcileri ile mahallî idarelerin temsilcilerinden oluşan Vilayet İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulu kurulacak. Konseyin sekretaryasını Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı taşra teşkilatı yürütecek, Konseyin çalışma adap ve asılları Bakanlıkça belirlenecek.

Yerel iklim değişikliği hareket planları, sera gazı emisyonlarının azaltımı ve iklim değişikliğine ahenk gayesiyle adil geçiş gereklilikleri gözetilerek her ilin bütüncül bir planı olacak formda vali uyumunda, büyükşehirlerde büyükşehir belediyesi, öteki vilayetlerde il belediyesi ve vilayet özel yönetimi tarafından birlikte, ilgili kurum ve kuruluşların iştirakiyle hazırlanacak yahut hazırlatılacak ve karara bağlanmak üzere Vilayet İklim Değişikliği Koordinasyon Kuruluna sunulacak.

Yerel iklim değişikliği hareket planlarının hazırlanması yahut izlenmesi süreçlerinde, ilgili kurum ve kuruluşlar kendilerinden talep edilen evrak, bilgi ve bilgiyi ilgili mevzuat kararları çerçevesinde paylaşacak.

Sektörel etkilenebilirlik ve risk tahlilleri, strateji ve hareket planlarına temel teşkil etmek üzere iklim modelleri kullanılarak dönemsel olarak Başkanlık tarafından hazırlanacak ve güncellenecek.

Finansal araçlara ait esaslar

Kurum ve kuruluşlarca iklim değişikliğiyle çaba emeliyle yapılacak faaliyetler ve yatırımlar için iklim finansmanı ve iklim değişikliğiyle uğraş teşviki kaynaklarının geliştirilmesi, kullanılması, sigorta araçlarının geliştirilmesi, yeşil ve sürdürülebilir sermaye piyasası araçlarının, banka finansmanının ve öteki finansman araçlarının teşvik edilmesi temel olacak.

Döngüsel ekonomi maksatları ve sıfır atık uygulamaları çerçevesinde eserlerin tekrar kullanımı, atıkların yan eser, alternatif hammadde olarak kullanılması ve geri dönüşüm, geri kazanım ile elde edilen eserlerin mecburî kullanım oranlarının belirlenmesine yönelik çalışmalar ilgili bakanlıklarla koordineli olarak Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca yapılacak ve buna dair dayanak düzenekleri geliştirilecek.

İklim Değişikliği Başkanlığı, ulusal, sektörel ve tematik raporlar hazırlayacak, finansal kaynakları iklim değişikliğiyle gayret yatırımlarına yönlendirmeyi kolaylaştırmak üzere iklim değişikliği teşvik düzenekleri geliştirecek, Türkiye Yeşil Taksonomisini kuracak ve yürütecek.

Türkiye Gümrük Bölgesi’nde ithal edilen malların gömülü sera gazı emisyonlarını ele almak için Sonda Karbon Düzenleme Düzeneği (SKDM) kurulabilecek. SKDM’ye ait raporlama, kapsam, içerik, adap ve asıllar ilgili bakanlıklarla koordineli olarak Ticaret Bakanlığı tarafından belirlenecek.

İlgili kurum ve kuruluşlarca hazırlanan planlama ve uygulama araçlarında teknolojik öz yeterlilik kapasitesinin artırılması öncelikli gaye olarak belirlenerek pak teknolojilerin geliştirilmesi ve kullanımının yaygınlaştırılması temel olacak.

Başkanlık, karbon yakalama ve depolama teknolojileri, hidrojen teknolojisi üzere iklim değişikliğiyle gayrete yönelik yeni teknolojik gelişmelerin takibi ile bu alanlardaki projelerin geliştirilmesi için ilgili kurumlarla işbirliği yapmaya, kurumların bu alanlarda çalışmalar yapmasını yönlendirmeye ve ilgili kurumlarla uyum yapmaya yetkili olacak.

Başkanlığa bağlı ilgili kurumlarla koordineli olarak enstitüler ile araştırma ve uygulama merkezleri kurulabilecek.

Kurum ve kuruluşlarca, kamuoyu farkındalığının artırılması ve toplumun iklim değişikliğinin tesirleri konusunda hassas hale getirilmesi için eğitim, bilinçlendirme ve kapasite geliştirme faaliyetleri gerçekleştirilecek.

Tüm eğitim seviyelerinde müfredat ve öğretim programlarının güncellenmesi ve yeşil iş gücünün yetiştirilmesi için gerekli çalışmalar ilgili bakanlıklarla koordineli olarak Milli Eğitim Bakanlığı ve Yükseköğretim Kurulunca yapılacak.

Uygulamaların metot ve temelleri, Bakanlık görüşü alınarak Ulusal Katkı Beyanı, uzun devirli iklim değişikliği siyaset dokümanları ve belirlenen net sıfır emisyon maksadı doğrultusunda sorumlulukları dahilinde ilgili kamu kurum ve kuruluşları tarafından belirlenecek.

Teklifle, İklim Değişikliği Başkanlığı tarafından Emisyon Ticaret Sistemi (ETS) kurulacak, ulusal tahsisat planlaması hazırlanacak ve tahsisatların dağıtımı yapılacak. Bu kapsamda esneklik düzenekleri ile piyasa istikrar sistemleri da geliştirilebilecek. Piyasa işletmecisi ETS piyasasını işletecek.

ETS kapsamında temelleri yönetmelikle belirlenen direkt sera gazı emisyonlarına neden olan faaliyetleri yürüten işletmelerin, bu faaliyetleri gerçekleştirebilmesi için İklim Değişikliği Başkanlığından sera gazı emisyon müsaadesi alması zarurî olacak.

Yönetmelikle belirlenen yöntem ve asıllar kapsamında, sera gazı emisyon müsaadesinin geçerlilik mühleti içerisinde tesisin niteliğinde yahut işleyişinde gerçekleşen değişiklikler ile sera gazı emisyon müsaadesi sahibi gerçek yahut hukukî şahıslarda meydana gelecek değişiklikler sonucunda sera gazı emisyon müsaadesi Başkanlık tarafından güncellenecek yahut iptal edilecek.

ETS kapsamına dahil işletmeler tarafından doğrulanmış yıllık sera gazı emisyon pahasına karşılık gelecek halde yıllık tahsisat tesliminde bulunulması mecburî olacak.

Tahsisat teslim yükümlülüğünü yerine getirmeyen işletme, bir sonraki takvim yılına ait tahsisatlarını teslim ederken belirlenen yaptırıma temel sera gazı emisyonlarına eşit ölçüde tahsisatı da teslim etmekle yükümlü olacak.

ETS kapsamında fiyatsız tahsisatlar, tarihi emisyon bilgileri yahut kıyaslama pahaları nispetinde sağlanabilecek. Ulusal tahsisat planları Resmi Gazete’de yayımlanacak. ETS piyasasında süreç görecek tahsisatlara ait iş ve işlemler, Devlet İhale Kanunu kararlarına tabi olmayacak.

Tahsisatlar, teminat kontratlarına husus edilemeyecek. Teslim yükümlülüğüne bahis fiyatsız tahsisatlar birinci aktarıldığı süreç kayıt sistemindeki hesabından transfer edilmedikçe haczedilemeyecek.

Tahsisatların elektronik ortamda kayden ihracı ve bunlara ait hakların hak sahipleri bazında izlenmesi mecburî olacak.

Teslim yükümlülüğünü yerine getirme vaktinden evvel tesislerin faaliyetine son vermesi, işletmenin tasfiyesi, konkordato kararı alınması teslim yükümlülüğünü yerine getirmesine mani teşkil etmeyecek.

Mali uzlaştırma ile başka mali süreçlere bahis teminatlar ile oluşturulan temerrüt garanti hesabındaki varlıklar, gayeleri dışında kullanılamayacak, haczedilemeyecek, rehnedilemeyecek, idari mercilerin tasfiye kararlarından etkilenmeyecek, iflas masasına dahil edilemeyecek ve üzerlerine ihtiyati önlem konulamayacak.

Karbon Piyasası Kurulu

Karbon Piyasası Kurulu, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı başkanlığında, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı, Tarım ve Orman Bakanlığı ile Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığını temsilen birer bakan yardımcısı, Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Lider Yardımcısı, Sermaye Piyasası Kurulu Lideri, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Lideri ve İklim Değişikliği Liderinden oluşacak.

Kurulun sekretaryasını Başkanlık yapacak. Gerekli görüldüğü durumlarda, öbür kamu kurum ve kuruluşları, sivil toplum kuruluşları, meslek kuruluşları, üniversite ve özel dal temsilcileri toplantılara oy hakkı olmaksızın davet edilebilecek.

Kurul, ulusal tahsisat planını onaylayacak, ETS piyasasında fiyatsız tahsisatların dağılımına karar verecek, birincil piyasada satışa sunulacak tahsisat ölçüsünü tespit edecek, ETS kapsamında hangi oranda denkleştirme süreçlerinin kullanılabileceğine karar verecek, ETS ile ilgili plan, siyaset, strateji ve hareketleri belirleyecek, memleketler arası karbon piyasasına husus olacak dal, proje ve faaliyetleri tespit edecek, ilgili sınırlamaları, ithal ve ihraca ait temel politikayı belirleyecek.

Karbon Piyasası Kurulu, üye tamsayısının 3’te 2 çoğunluğuyla toplanacak. Toplantı kararları açık oylama ve üye tam sayısının salt çoğunluğuyla alınacak. Oyların eşit olması durumunda heyet liderinin kullandığı oy yönünde karar verilecek.

Danışma Kurulu ise Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Lideri başkanlığında, Müstakil Endüstrici ve İşadamları Derneği, Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği, Memleketler arası Yatırımcılar Derneği, Türkiye İhracatçılar Meclisi, Dış Ekonomik Münasebetler Kurulu, Türkiye Bankalar Birliği, Türkiye Sigorta, Reasürans ve Emeklilik Şirketleri Birliği, Finansal Kurumlar Birliği ve Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği ve Türk Mühendis ve Mimar Odalar Birliği Etraf Mühendisleri Odasının karar alıcı seviyede birer temsilcisi, Başkanlık temsilcisi ile gerektiğinde konusuna nazaran davet edilecek öteki kamu kurum ve kuruluşlarının, meslek kuruluşlarının, sivil toplum kuruluşlarının ve üniversitelerin birer temsilcisinden oluşacak.

Danışma Şurasının sekretaryasını Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği yapacak. Müşavere Heyeti, ETS ve memleketler arası karbon piyasası ile ilgili strateji ve hareketlere ait istişari nitelikte kararlar alacak. Bu kararları sekretarya, Karbon Piyasası Konseyine sunulması emeliyle münasebetleriyle birlikte Başkanlığa gönderecek.

Başkanlık, tahsisat süreçleri ile sera gazı emisyonlarının izleme, raporlama ve doğrulama sürecini yönetecek, denkleştirme faaliyetlerini düzenleyecek, karbon kredilerinin ETS kapsamında kullanımını belirleyecek, milletlerarası seviyede karbon kredisi ithal etme ve ihraç etme hususlarında siyaset geliştirmeye ve karar vermeye yönelik iş ve süreci yapacak, öbür piyasalarla işbirliği yapacak, ETS kapsamında karşılıklı tanıma muahedeleri yapılması için plan ve siyasetlerin belirlenmesi hedefiyle çalışmalar yürütecek.

Görevler

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu, ETS piyasası kapsamındaki piyasa bozucu davranışlara ait piyasa nezareti ve kontrolüne yönelik yol ve asılları Sermaye Piyasası Şurasının görüşünü alarak belirleyecek.

Piyasa işletmecisi, piyasalara ait mali uzlaştırma süreçleri ile öbür mali süreçleri yürütecek, piyasa bozucu davranışları Başkanlığa ve Enerji Piyasası Düzenleme Kurumuna bildirmekle yükümlü olacak.

Piyasa işletmecisi, tahsisatların ve emisyon ticaretine ait Başkanlıkça ve Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunca emisyon ticaretine ait uygun görülen standartlaştırılmış başka kontratların ETS piyasasında süreç görmesi için gerekli tertibi yapacak ve piyasa işletmecisi misyonlarını yerine getirecek.

Ayrıca Piyasa işletmecisi, tahsisatların ihracı, elde bulundurulması, transferi, iptali, itfası süreçlerinin yürütülmesi maksadıyla süreç kayıt sistemini kuracak, kaydi tahsisatları ve bunlara bağlı hakları elektronik ortamda hak sahipleri bazında kayden izleyecek ve saklamasını yapacak, kayıtların ilgili mevzuatta öngörülen çerçevede kapalılığını sağlayacak.

Merkezi uzlaştırma kuruluşu, ETS piyasasına ait teminat idaresi ve nakit takas faaliyetlerini yürütecek.

Piyasa şeffaflığını sağlamak hedefiyle fiyatsız tahsisat bilgileri, doğrulanmış yıllık sera gazı emisyon kıymetleri ve tesislerin tahsisat teslimat yükümlülüklerine ait bilgiler Karbon Piyasası Kurulu kararı doğrultusunda kamuoyuyla paylaşılabilecek. ETS piyasasında gerçekleştirilecek nezaret ve kontrol faaliyetleri kapsamında Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu ve piyasa işletmecisi tarafından talep edilecek bilgi ve evraklar bakımından Elektrik Piyasası Kanunu’nun ilgili kararları gizli olacak.

Gönüllü karbon piyasaları ve denkleştirme

Teklifle, ETS kapsamında tahsisat yükümlülüklerinin bir kısmının muadil ölçüde karbon kredisi ile karşılanması emeliyle denkleştirme yapılmasına müsaade verilebilecek.

ETS ve istekli taahhütler kapsamında yapılacak denkleştirme süreçlerinde kullanılmak üzere, sera gazı emisyonlarının azaltımı yahut giderim faaliyetleri ile yutak alanların artırılmasına yönelik faaliyetler aracılığıyla karbon kredisi üreten ulusal bir karbon kredilendirme ve denkleştirme sisteminin asılları İklim Değişikliği Başkanlığınca belirlenecek.

Bu denkleştirme projelerine dair sunulan bilgi, evrak ve bilgilerin yanılgılı, hileli olduğunun tespiti halinde, kelam konusu denkleştirme ölçüsü tahsisat teslim yükümlülüğü için kullanılamayacak ve tahsisat teslim yükümlülüğünün yerine getirilmediği kabul edilecek. Bu durumda proje sahibine yaptırım uygulanacak.

Bu düzenleme kapsamında karbon kredilerinin kullanılması, üretimi ile ulusal karbon kredilendirme sisteminin kurulması ve uygulanmasına ait asıllar İklim Değişikliği Başkanlığınca belirlenecek.

Ulusal standart ve metodolojilerin geliştirilmesi için ilgili kuruluşlarla işbirliği yapılacak. Yurt içinde rastgele bir istekli karbon piyasasında ulusal yahut memleketler arası standartlarla karbon kredisi üretimine başlamış yahut başlayacak yurt içinde gerçekleşen projelerin sahipleri, projelerini, İklim Değişikliği Başkanlığınca belirlenen müddette karbon kredisi kayıt sistemine kayıt ettirmekle yükümlü olacak.

İklim Değişikliği Başkanlığı bu kapsamda memleketler arası standartları geliştiren kuruluşlarla işbirliği yapabilecek.

Öte yandan, Genel Konseyin bugün toplanmamasına yönelik Danışma Kurulu kararı alındı.

Kanun teklifinin ikinci kısmının tümü üzerindeki görüşmelerin tamamlanmasının akabinde TBMM Başkanvekili Pervin Buldan, birleşime orta verdi. Ortanın akabinde Kurulun yerini almaması üzerine Buldan, birleşimi, 1 Temmuz Salı günü saat 15.00’te toplanmak üzere kapattı.

About The Author